Çayırhan-B: Kömür Güneşten 2 kat Pahalı!
Henüz plan değişikliği askıda iken Özelleştirme İdaresi (ÖİB) tarafından gerçekleşen Çayırhan B ihalesinin sonucunda kömürün güneşden iki kat pahalı olduğu ortaya çıktı. Kolin-Kalyon Enerji – Çelikler Ortak Girişim Grubu 1 KWh elektrik için 6,04 cent vererek piyasanın %50, Şili’nin güneşe verdiğinin ise %100 fazlası fiyat verdi.
Nallıhan Kuş Cennetine komşu köye kömürlü elektrik santrali yapılması için plan değilikliği 6 Ocak’da askıya çıkmıştı. 1 aylık askı süresi bittiği gün Özelleştirme Dairesi 720 MW gücündeki Çayırhan B termik santrali projesi özelleştirme ihalesine çıktı. İhale Pazartesi günü akşam üstü açıklandı ve kwh (kilowatt-saat) için 7,2 cent’den başlayan pazarlık 6,04 cent’te bitti. Bu fiyat Şili’nin geçen yıl güneş santralleri için çıktığı ihalede 1 kwh için aldığı 2,91 cent’tin tam iki katı.
Rödovans elektriğinin fiyatı ortaya çıktı!
Ortada bir tesis olmamasına rağmen adı ÖİB tarafından işleme konulduğu için adına özelleştirme denilse de aslında yapılan işlem rödovans modeliyle elektrik üretimi. İlk örnekleri olan Silopi Harpul (405 MW), Bolu Göynük (270 MW) ve Eskişehir-Mihalıçcık’da (290MW) çalışmakta olup, bunlar dışında ihale edilen bir dizi santral bulunmaktadır. Bu projelerin pek çoğunda devlet istisnai bir şekilde üretim alım garantisi vermekte, şirketlerde bunun karşılığında devlete bir rödovans bedeli ödemektedir. Geçmiş ihalelerin tersine bu son ihalede şirketlerin ödeyeceği bir rödovans bedeli açıklanmadı. Bunun zaten yüksek olan maliyeti daha da yükseltmemek için olduğu düşünülüyor.
Nitekim TBMM’de sorulan bir soru önergesinde Enerji Bakanına “2015 yılında rödovans yoluyla temin edilen elektrik miktarları” soruldu ve bu şekilde bir elektrik alımı yapılmadığını, Bakanlık cevabında belirtmişti. Ancak bu ihale rödovans yoluyla elektrik üretimi ihaleleri hakkında kamuoyuna fikir verdi.
İklim Değişikliğini Halk Ödüyor!
Türkiye iklim müzakerelerinde finansmandan yararlanmak isterken kömür gibi bir yakıtın finansmanını da halka yaptırıyor. Böylece yılda 3 milyon 850 bin ton kömürün yanması sonucunda yılda 1 milyon ton uçucu ve yatak külü oluşacak ve 4 milyon ton karbondioksit salacak proje için üretilen her bir kilowatt saat elektrik için devlet firmalara 6,02 cent, bir başka deyişle 22 krş ödeyecek. Bu rakam 2016 yılında ortalama toptan üretici fiyatı olan 14 kuruşun çok üstünde.
Linyit piyasadan da güneşten de pahalı!
Şuan 42 krş olan ortalama tüketici faturası, 14 krş’luk bir bedel ile elektrik maliyetini, kalan miktarı ise vergiden, çeşitli kesintilere kadar diğer kalemleri kapsıyor. Devletin zaten bir kısım linyitten üretilen elektriğe piyasanın 4,5 krş üstünde 18,5 krş vermesi yetmediği gibi, şimdi 8 krş daha fazla ödeyecek.
Şili ise bu yıl yapmış olduğu ihalede güneşten üretilen her kilowattsaat elektrik için 2,91 cent teklifi aldı. Türk lirasına çevirirsek bu 11 krş anlamına geliyor. Yani sadece linyitten değil, aynı zamanda doğalgazda da, ithal kömürden de ucuz anlamına geliyor. Bu durumda Çayırhan B termik santrali Şili’deki güneş elektriğinden 2 kat daha pahalı anlamına geliyor.
Türkiye yerli dedikçe güneş, rüzgar ve enerji verimliliğinin önünü keserken kaynakları fosil yakıtlara aktarması sonucunda hem daha pahalı hem iklimi değiştiren bir faturayı halka ödetiyor.
